Adobe Lightroom to jedno z najpopularniejszych narzędzi do wywoływania i edycji plików RAW, jednak jego model subskrypcyjny oraz wygórowana cena sprawiają, że wielu fotografów poszukuje alternatyw. W tym artykule przedstawiamy propozycje darmowych i płatnych zamienników Lightrooma, które pozwolą na profesjonalne wywoływanie zdjęć RAW.
Spis Treści
Czym powinien charakteryzować się dobry program do wywoływania RAW?
Pliki RAW to surowe dane z matrycy aparatu, które dają fotografom największą swobodę w obróbce zdjęć. Jednak do ich edycji niezbędne jest odpowiednie oprogramowanie. Wybierając program do wywoływania RAW, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych cech, które wpływają na wygodę pracy i jakość końcowych zdjęć.
1. Obsługa szerokiej gamy formatów RAW
Nie wszystkie programy radzą sobie równie dobrze z plikami RAW z różnych modeli aparatów. Dlatego przed wyborem warto sprawdzić, czy dany program obsługuje RAW-y z naszego modelu aparatu i czy jest regularnie aktualizowany pod kątem nowych modeli.
2. Zaawansowane narzędzia do korekcji fotografii
RAW-y wymagają odpowiedniego dopracowania – zwłaszcza jeśli zdjęcie zostało zrobione w trudnych warunkach oświetleniowych. Dobry program do obróbki powinien pozwalać na:
- regulację ekspozycji,
- odzyskiwanie szczegółów ze świateł i cieni,
- precyzyjne ustawienie balansu bieli,
- kontrolę nad kontrastem i nasyceniem kolorów.
Większość nowoczesnych programów oferuje intuicyjne suwaki do szybkiej korekty, ale bardziej zaawansowane opcje, jak edycja w krzywych tonalnych, mogą dawać jeszcze lepsze efekty.
3. Efektywna redukcja szumów i wyostrzanie
Fotografia przy wysokim ISO często wiąże się z obecnością cyfrowego szumu. Profesjonalne oprogramowanie wykorzystuje zaawansowane algorytmy a często również AI, do usuwania szumów bez utraty jakości obrazu. Dobry program powinien również oferować narzędzia do wyostrzania zdjęć, aby poprawić ich szczegółowość.
4. Zaawansowana edycja kolorów
Jednym z największych atutów formatu RAW jest możliwość pełnej kontroli nad kolorystyką zdjęcia. Dobry program powinien umożliwiać:
- edycję kolorów w przestrzeni HSL (Hue, Saturation, Luminance),
- pracę na krzywych kolorystycznych,
- możliwość zastosowania gotowych profili kolorystycznych.
Dzięki tym narzędziom można dostosować barwy zdjęcia do zamierzonego efektu lub odtworzyć realistyczne odwzorowanie kolorów.
5. Warstwy i maski – czy są potrzebne?
Najlepsze programy oferują funkcję pracy na warstwach i maskach, co daje dużo większą elastyczność i dokładność w precyzyjnej edycji. Pozwalają one na:
- selektywną edycję poszczególnych obszarów zdjęcia,
- retusz i usuwanie niedoskonałości,
- dodawanie efektów bez modyfikowania całego obrazu.
Jeśli planujesz bardziej zaawansowaną obróbkę zdjęć, warto rozważyć program z takimi funkcjami.
6. Szybkość działania i optymalizacja wydajności
Praca na plikach RAW może być wymagająca sprzętowo, szczególnie w przypadku zdjęć o wysokiej rozdzielczości. Dobry program powinien być zoptymalizowany pod kątem wydajności i oferować:
- szybki podgląd i przetwarzanie plików,
- wsparcie dla procesorów graficznych (GPU) w celu przyspieszenia edycji,
- możliwość pracy na katalogach zdjęć bez konieczności ich fizycznego importowania.
Dla osób pracujących z dużą liczbą zdjęć ważna jest także opcja edycji wsadowej, dzięki której można jednym kliknięciem zastosować te same ustawienia do wielu plików.
7. Intuicyjny interfejs i wygoda użytkowania
Nawet najlepsze narzędzia nie będą przydatne, jeśli obsługa programu jest skomplikowana i nieintuicyjna. Dobry interfejs powinien być:
- przejrzysty i dostosowany do różnych poziomów zaawansowania użytkowników,
- umożliwiać personalizację przestrzeni roboczej,
- wspierać skróty klawiaturowe dla szybszej edycji.
8. Możliwości eksportu i integracji z innymi programami
Po zakończeniu obróbki zdjęcia muszą zostać zapisane w odpowiednim formacie. Profesjonalne programy pozwalają na eksport do różnych formatów, takich jak:
- JPEG (do publikacji w Internecie),
- TIFF (dla wysokiej jakości wydruków),
- DNG (uniwersalny format RAW).
Niektóre programy umożliwiają również integrację z innymi narzędziami, np. Photoshopem, co pozwala na płynne przejście do bardziej zaawansowanej edycji.
9. Presety i automatyzacja pracy
Średnio zaawansowani użytkownicy często poszukują sposobów na przyspieszenie swojej pracy. Warto wybierać programy, które oferują:
- gotowe presety – ułatwiające szybkie dostosowanie kolorystyki i stylu zdjęć,
- możliwość tworzenia własnych ustawień – przydatne, jeśli często edytujemy zdjęcia w podobny sposób,
- synchronizację ustawień – pozwalającą jednym kliknięciem zastosować te same poprawki do wielu zdjęć.
Presety to świetny sposób na zachowanie spójności estetycznej zdjęć i przyspieszenie edycji.
Darmowe programy do wywoływania RAW
Darktable
Darktable to darmowy program open-source, który oferuje szeroki zestaw narzędzi, przypominając Adobe Lightroom pod względem funkcjonalności i interfejsu.
RawTherapee
RawTherapee to kolejne darmowe rozwiązanie, które oferuje bardzo szczegółowe narzędzia do edycji RAW, jednak jego interfejs może być mniej intuicyjny dla początkujących.
digiKam
digiKam to oprogramowanie do katalogowania i edycji zdjęć, które obsługuje pliki RAW i podstawowe funkcje wywoływania.
Photopea
Photopea to internetowy edytor graficzny, który pozwala na otwieranie i edytowanie plików RAW online.
GIMP + UFRaw
GIMP sam w sobie nie obsługuje RAW, ale można go rozszerzyć o wtyczkę UFRaw, która pozwala na wywoływanie surowych plików.
Płatne programy do wywoływania RAW
Capture One
Capture One to profesjonalne narzędzie, które oferuje najwyższą jakość przetwarzania RAW, zaawansowane opcje kolorystyczne i precyzyjne narzędzia edycji.
Główne cechy:
- Profesjonalna jakość wywoływania RAW,
- Zaawansowana edycja kolorów i pracy na warstwach,
- Dedykowane wersje dla aparatów Sony, Fuji i Nikon,
- Lepsza optymalizacja niż Lightroom na mocnych komputerach.
Model sprzedaży: Subskrypcja lub licencja wieczysta.
Plusy:
- Świetne odwzorowanie kolorów,
- Zaawansowane narzędzia dla profesjonalistów,
- Możliwość pracy na warstwach,
- Obsługa tetheringu na żywo dla sesji studyjnych.
Minusy:
- Wysoka cena,
- Nieco bardziej skomplikowany interfejs niż w Lightroomie,
- Mniejsza liczba gotowych presetów niż w Lightroomie.
DxO PhotoLab
DxO PhotoLab to świetny wybór dla osób, które cenią automatyczne poprawki optyczne i zaawansowaną redukcję szumów.
Model sprzedaży: Licencja wieczysta (płatność jednorazowa).
Główne cechy:
- Zaawansowana redukcja szumów DeepPRIME,
- Automatyczna korekcja optyczna dla obiektywów,
- Lepsza jakość RAW-ów niż w Lightroomie,
- Rozbudowane narzędzia do edycji tonalnej i wyostrzania.
Plusy:
- Jeden z najlepszych algorytmów redukcji szumów,
- Automatyczna optymalizacja zdjęć pod kątem obiektywu,
- Brak wymogu subskrypcji – można kupić na stałe.
Minusy:
- Brak edycji warstwowej,
- Brak katalogowania zdjęć,
- Mało intuicyjny interfejs co może być problemem dla początkujących.
ON1 Photo RAW
ON1 Photo RAW to połączenie programu do katalogowania zdjęć oraz edycji RAW z zaawansowanymi opcjami.
Główne cechy:
- Połączenie edytora RAW z Photoshopem i Lightroomem w jednym,
- Praca na warstwach i maskach,
- AI do automatycznych poprawek,
Model sprzedaży: Licencja wieczysta lub subskrypcja.
Plusy:
- Możliwość zakupu dożywotniego,
- Zaawansowane narzędzia do retuszu,
- Możliwość pracy na warstwach.
Minusy:
- Mniej intuicyjny interfejs niż Lightroom,
- Odczuwalnie wolniejszy od konkurencji,
- Mniejsza społeczność i liczba tutoriali niż np w Lightroomie.
Luminar Neo
Luminar Neo wyróżnia się wykorzystaniem sztucznej inteligencji do edycji zdjęć, co pozwala na szybkie poprawki i retusze. Ta sama firma stworzyła drugi program – Aperty, dedykowany głównie fotografii portretowej.
Model sprzedaży: Subskrypcja lub licencja wieczysta.
Główne cechy:
- Polska wersja językowa
- Inteligentna edycja zdjęć z pomocą wbudowanego w program AI,
- Zaawansowane narzędzia do retuszu i wywoływania RAW,
- Możliwość automatycznego usuwania obiektów i poprawy lub podmiany nieba,
- Bardzo przyjazny interfejs (zwycięzca Reddot 2022 Interface Design) i duża łatwość w rozpoczęciu pracy nawet dla amatorów.
- Zaawansowane Odszumianie, Skalowanie oraz Wyostrzanie przy użyciu AI.
- Możliwość dokupienia wielu wtyczek np.: scalanie HDR, Łaczenie zdjeć w Panoramy.
- Możliwość dokupienia funkcji AI działających na serwerze firmy np. GenSwap AI – modyfikowanie zdjęć przy użyciu promptów za pomocą AI
Plusy:
- Sztuczna inteligencja do szybkich poprawek,
- Kilkadziesiąt wbudowanych narzędzi z funkcjami AI do zaawansowanej edycji zdjęcia np. modelowanie kształtu ciała czy twarzy
- Bardzo intuicyjny i nagradzany interfejs,
- Możliwość pracy na warstwach i maskach, również maskowanie jednym kliknięciem przy pomocy AI
- Katalogowanie zdjęć
- Profesjonalna edycja wielu zdjęć w krótkim czasie.
- Częste aktualizacje dostępne bezpłatnie w ramach zakupionej licencji
Minusy:
- Mniejsza kontrola nad szczegółami np. podczas retuszu skóry mamy wiele narzędzi automatycznych i półautomatycznych AI, ale brak w pełni ręcznego narzędzia na poziomie zaawansowania znanego z Photoshopa – typu Łatka
- Wymaga mocnego sprzętu do płynnej pracy,
- Prompty do GenSwap AI dla najlepszego efektu trzeba zgłaszać w języku angielskim mimo polskiego interfejsu.
Affinity Photo 2
Affinity Photo 2 to pełnoprawna alternatywa dla Photoshopa z modułem wywoływania RAW, która oferuje bardzo zaawansowane narzędzia edycyjne. Wykupienie producenta tego oprogramowania przez firmę Canva, daje podstawy przypuszczać, że rozwój tego oprogramowania jeszcze przyśpieszy.
Główne cechy:
- Najczęściej wybierana alternatywa dla Photoshopa z pełną obsługą RAW wszystkich producentów aparatów,
- Praca na warstwach i maskach,
- Bardzo zaawansowana edycja i retusz zdjęć,
- Brak konieczności subskrypcji.
- Pojawiające się nieśmiało nowe funkcje AI
Model sprzedaży: Licencja wieczysta (płatność jednorazowa).
Plusy:
- Bardzo dobra jakość wywoływania RAW
- Możliwość cofnięcie się na dowolnym etapie do samego początku procesu wywoływania RAW bez utraty zmian w edytowaniu wywołanej fotografii
- Praca na warstwach i zaawansowane narzędzia do retuszu
- Obsługa pędzli i filtrów podobnie jak w Photoshopie
- Możliwość zakupu dożywotniego bez subskrypcji.
Minusy:
- Brak polskiej wersji językowej
- Brak wbudowanego systemu katalogowania zdjęć,
- Nieco bardziej skomplikowany interfejs dla początkujących,
Aperty
Program posiadający bardzo zaawansowane narzędzia przeznaczone do retuszu portretów z wykorzystaniem wbudowanej sztucznej inteligencji. Automatyczne usuwanie niedoskonałości skóry, wygładzanie i korekcja tonów skóry. Możliwość modelowania kształtu ciała i twarzy oraz cyfrowej aplikacji makijażu. Funkcja „batch retouching” do jednoczesnej edycji wielu zdjęć. Najmłodszy program w zestawieniu i zarazem o największej specjalizacji. Obecnie program w wersji beta i brak jeszcze polskiego interfejsu.
Plusy:
- Intuicyjny interfejs użytkownika.
- Szybkie i naturalne rezultaty dzięki AI.
- Integracja jako wtyczka z Lightroomem i Photoshopem.
- Obecny kierunek rozwoju programu jako połączenie Lightrooma i Photoshopa dla fotografii portretowej.
Minusy:
- Program dedykowany fotografom portretowym
- Niektóre operacje mogą działać wolniej.
- Brak jeszcze niektórych zaawansowanych funkcji dostępnych w innych programach, takich jak Photoshop.
Programy systemowe dostarczane przez producentów aparatów
Nikon NX Studio
Darmowe narzędzie Nikona, które pozwala na podstawową edycję RAW-ów i dostosowanie kolorów oraz ekspozycji.
Canon Digital Photo Professional (DPP)
Oprogramowanie od Canona umożliwia edycję plików RAW z aparatów tej marki i oferuje wysoką jakość obrazu.
Sony Imaging Edge
Sony Imaging Edge to zestaw narzędzi do edycji i przetwarzania RAW-ów z aparatów Sony.
Fujifilm X RAW Studio
Fujifilm X RAW Studio pozwala na wywoływanie RAW-ów z aparatów Fuji, bazując na ich wbudowanych procesorach obrazu.
Olympus Workspace
Olympus Workspace oferuje podstawowe narzędzia edycyjne dla użytkowników aparatów marki Olympus.
Panasonic Silkypix Developer Studio
Silkypix to program do edycji RAW-ów stworzony przez Panasonic, który oferuje solidne narzędzia edycyjne.
Który program wybrać? (Porównanie i rekomendacje)
Dla początkujących oraz średnio zaawansowanych użytkowników
Darmowe programy do obróbki zdjęć w formacie RAW, takie jak Darktable i RawTherapee, to doskonały punkt wyjścia dla osób, które wcześniej pracowały głównie z plikami JPG i chcą spróbować czegoś bardziej zaawansowanego. Oba narzędzia oferują ogromne możliwości edycyjne, jednak ich interfejsy są zaprojektowane w odmienny sposób, co sprawia, że komfort pracy z każdym z nich może być bardzo subiektywnym odczuciem. Z tego powodu warto przetestować oba programy – pozwoli to każdemu użytkownikowi ocenić, który z nich bardziej odpowiada jego stylowi pracy i potrzebom.
Osobiście skłaniam się ku RawTherapee, jednak zdaję sobie sprawę, że intuicyjne opanowanie jego licznych funkcji może być wyzwaniem. Dlatego sugeruję sięgnąć po poradniki – np. na YouTube – które pomogą zrozumieć zależności między ustawieniami i pokażą, jak poprawiać zdjęcia w sposób świadomy, unikając sytuacji, w której jedna zmiana psuje efekty osiągnięte wcześniej.
Równocześnie bardzo istotne jest zapoznanie się z oprogramowaniem dostarczanym przez producenta naszego aparatu. Programy te często oferują narzędzia idealnie dopasowane do danego modelu sprzętu i mogą być nieocenioną pomocą zwłaszcza na początku przygody z edycją RAW. Połączenie tych dwóch podejść – testowania darmowych alternatyw oraz korzystania z rozwiązań producenta – pozwoli wybrać narzędzie najbardziej dopasowane do naszych oczekiwań i sposobu pracy.
Dla zaawansowanych użytkowników
Dla średnio- i zaawansowanych użytkowników, oraz tych amatorów, którzy mają zasobniejszy portfel i chęci rozwoju, lista opcji jest większa. Profesjonaliści mogą skorzystać zatem z Luminar Neo, Affinity Photo2, Capture One, DxO PhotoLab lub ON1 Photo RAW, Aperty, które oferują najwyższą jakość przetwarzania i bardzo precyzyjne narzędzia edycji. Prawdopodobnie decydować będzie tu możliwość zakupu licencji wieczystej i jej cena, bo po co kupować drogie oprogramowanie w modelu subskrypcyjnym jeśli właśnie od tego uciekamy szukając zastępstwa dla Lightrooma?
Dla fotografów szukających narzędzi AI wspierających pracę
Jeśli zależy Ci na szybkim i profesjonalnym retuszu z wykorzystaniem sztucznej inteligencji, bardzo dobrym wyborem będą Luminar Neo, Capture One oraz ON1 Photo RAW ( tu tylko model subskrypcyjny). Dla fotografów koncentrujących się na portretach warty rozwagi może być zakup Aperty.
